Home » Blog » Định hướng nghề nghiệp là gì? Cách định hướng bản thân trong tương lai

Định hướng nghề nghiệp là gì? Cách định hướng bản thân trong tương lai

24/01/2025

Định hướng nghề nghiệp là một trong những bước ngoặt khá quan trọng cho tương lai của học sinh trung học phổ thông. Bởi điều này sẽ giúp các em chọn đúng hướng đi để phục vụ và phát triển cho công việc sau này. Nếu vẫn chưa hiểu rõ về chủ đề này thì hãy tham khảo bài viết dưới đây của SNA để giúp đưa ra được quyết định sáng suốt.

Định hướng nghề nghiệp là gì?

Định hướng nghề nghiệp là việc mỗi cá nhân tự đặt ra các tiêu chí để lựa chọn công việc phù hợp cho bản thân trong tương lai. Những tiêu chí đưa ra cần đảm bảo phù hợp với sở thích, tính cách, thế mạnh, điều kiện kinh tế gia đình, cơ hội việc làm,…

Định hướng nghề nghiệp thật sự rất quan trọng đối với cá nhân bởi công việc là một hoạt động mang tính dài lâu, có thể kéo dài cả đời người và ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống. Do đó, ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường, học sinh trung học đã phải lên kế hoạch chọn ngành, chọn trường đại học phù hợp để rút ngắn thời gian tìm kiếm việc làm sau khi ra trường.

Vai trò và lợi ích của định hướng nghề nghiệp

Dưới đây là vai trò và lợi ích mà định hướng nghề nghiệp chuẩn xác mang lại cho mọi người, đặc biệt là học sinh trung học phổ thông:

Vai trò quan trọng trong định hướng nghề nghiệp cho học sinh

Định hướng nghề nghiệp đóng vai trò như thế nào với tương lai của học sinh, cùng tham khảo nội dung bên dưới để được giải đáp:

Thứ nhất, việc làm này sẽ giúp bạn có lựa chọn nghề nghiệp phù hợp nhằm đảm bảo chất lượng cuộc sống trong tương lai. Bởi chọn nhầm công việc sẽ tác động tiêu cực rất lớn đến bản thân của bạn. Chẳng hạn như bạn dễ cảm thấy chán nản, công việc khó phát triển và mất niềm tin vào cuộc sống.
Thứ hai, định hướng nghề nghiệp đúng đắn giúp học sinh xác định được những công việc phù hợp với sở trường, điểm mạnh của bản thân. Từ đó giúp giảm thiểu nguy cơ bỏ nghề hoặc làm trái nghề.
Thứ ba, việc định hướng đúng đắn giúp bạn đạt được thành công nhất định trong tương lai. Bởi vì khi được làm đúng công việc yêu thích, bạn sẽ dễ dàng phát huy năng lực của mình một cách tối đa.
Cuối cùng, định hướng nghề nghiệp “chuẩn chỉnh” sẽ giúp học sinh xác định chính xác mục tiêu học tập và trường đại học phù hợp. Nhờ đó, học sinh và phụ huynh tiết kiệm được thời gian, tiền bạc trong việc đầu tư vào những khóa học hữu ích để phục vụ cho công việc sau này.

Lợi ích khi định hướng nghề nghiệp cho học sinh

Định hướng nghề nghiệp đúng đắn sẽ mang lại rất nhiều lợi ích cho các bạn học sinh trung học phổ thông, cụ thể:

Xác định được hướng đi và mục tiêu nghề nghiệp: Khi có định hướng công việc đúng đắn thì học sinh sẽ dễ dàng lựa chọn được ngành nghề phù hợp với sở thích, tính cách và năng lực của bản thân. Từ đó giúp thúc đẩy niềm đam mê và không ngừng học hỏi để đạt được mục tiêu, gặt hái nhiều thành công trong công việc và khẳng định được giá trị bản thân.
Cải thiện chất lượng sống: Định hướng nghề nghiệp sớm sẽ giúp các bạn học sinh có thêm nhiều thời gian để rèn luyện, học tập và trau dồi thêm kiến thức cần thiết cho bản thân. Mở rộng cơ hội và rút ngắn thời gian tìm kiếm việc làm sau khi tốt nghiệp. Có được công việc tốt, phù hợp với năng lực vừa giúp bạn tự do tài chính vừa giúp cuộc sống ổn định hơn.
Lao động năng suất và hiệu quả: Việc chọn đúng công việc mơ ước chính là động lực giúp mọi người không ngừng cố gắng để đạt được thành tựu nhất định trong sự nghiệp. Ngược lại, nếu sai ngành nghề khiến người lao động cảm thấy nhàm chán, làm việc kém hiệu quả và dễ từ bỏ khi gặp khó khăn. Điều này không vừa ảnh hưởng đến doanh nghiệp vừa dẫn đến vấn nạn thiếu/ thừa lao trong các ngành nghề. Qua đó, có thể thấy việc định hướng nghề nghiệp đóng vai trò rất quan trọng trong tương lai của mỗi người. Bởi chúng sẽ góp phần tạo ra nguồn nhân lực chất lượng và gia tăng năng suất làm việc ở mỗi cá nhân.
Mở rộng cơ hội thăng tiến: Chọn đúng ngành nghề phù hợp sẽ giúp bạn luôn cảm thấy thoải mái và hào hứng khi làm việc. Chính nguồn năng lượng tích cực này mà bạn sẽ không ngừng sáng tạo và cống hiến trong công việc. Nhờ đó, con đường thăng tiến của bạn sẽ luôn rộng mở với những thành tích đáng mong đợi và giúp cải thiện chất lượng cuộc sống.

Lợi ích khi định hướng nghề nghiệp cho học sinh — *Khi chọn được đúng công việc yêu thích sẽ giúp bạn dễ dàng đạt hiệu suất cao trong công việc (Nguồn: Internet)*

Các cách xác định định hướng nghề nghiệp bản thân trong tương lai

Hiện nay có rất nhiều phương pháp giúp học sinh xác định nghề nghiệp trong tương lai một cách hiệu quả, cụ thể:

Thực hiện bài test MBTI

Myers-Briggs Type Indicator (viết tắt MBTI) là một bài trắc nghiệm tính cách khá phổ biến hiện nay. Sau khi hoàn thành các câu hỏi trắc nghiệm, MBTI sẽ cho ra các kết quả rất đa dạng và chi tiết, giúp bạn xác định được nhóm tính cách và công việc phù hợp với bản thân. Bài trắc nghiệm này có tổng cộng 16 kết quả khác nhau, chẳng hạn như ISTP – nhà kỹ thuật, ISFP – người nghệ sĩ hoặc INTJ – nhà khoa học,… Bài test MBTI thông thường sẽ dựa trên 4 tiêu chí dưới đây để đưa ra đánh giá:

Xu hướng tự nhiên: Dùng để xác định bạn là người hướng nội hay hướng ngoại.
Nhận thức thế giới: Tiêu chí này sẽ cho bạn biết được mình là người thuận não trái hay não phải.
Quyết định và lựa chọn: Những quyết định của bạn thường tuân theo cảm xúc hay lý trí.
Cách thức hành động: Bạn là người hành động theo nguyên tắc hay thay đổi linh hoạt tùy theo tình huống.

Cách xác định định hướng nghề nghiệp bản thân — *Bài test MBTI thông thường sẽ dựa trên 4 tiêu chí để đưa ra kết quả chuẩn xác về tính cách của mỗi người (Nguồn: Internet)*

Sinh trắc vân tay

Sinh trắc vân tay (Dermatoglyphics Multiple Intelligence Test, viết tắt là DMIT) là một phương pháp định hướng nghề nghiệp được đánh giá cao. Bởi bài test này là kết quả của việc nghiên cứu dựa trên mối liên hệ giữa vân tay và bộ não con người để rồi phát hiện ra những cá tính hay khả năng tiềm ẩn bên trong mỗi người. Bài trắc nghiệm này thường được sử dụng rộng rãi trong các trường đại học, trong sinh lý học hay các tổ chức giáo dục. Kết quả bài test này thường dựa vào ý nghĩa của các chủng vân tay dưới đây:

Chủng vân tay Whorl Spiral (WS): Đây là những người có cá tính mạnh mẽ và quyết đoán trong việc theo đuổi mục tiêu đã đề ra. Họ thường có sự độc lập và lập trường vững chắc. Người có chủng vân tay này sẽ phù hợp những vị trí công việc như kế toán, kỹ sư, hoặc các ngành nghề quản lý,…
Chủng vân tay Whorl Double Loop (WD): Điểm mạnh của những người có chủng vân tay WD là sự linh hoạt và khả năng nhận thức vấn đề sâu sắc, đa chiều. Họ có khả năng làm nhiều việc cùng một lúc nên các dạng nghề nghiệp được khuyến nghị có thể là giáo viên, ngoại giao hay kinh doanh dịch vụ,…
Chủng vân tay Peacock Eye (PE): Nhóm người có chủng vân PE thường có tư duy sáng tạo và cảm nhận nhạy bén về cái đẹp bẩm sinh. Hay nói cách khác họ thường theo đuổi sự độc đáo và thuộc tuýp người yêu thích chủ nghĩa hoàn hảo. Do đó, họ có thiên hướng thành công trong lĩnh vực thiết kế thời trang, nhiếp ảnh gia, họa sĩ,…
Chủng vân tay Radial Loop (RL): Chủng vân tay này là biểu hiện của người có khả năng trong lĩnh vực sáng tạo, có tư duy phản biện tốt và sở hữu nét duyên dáng rất riêng. Với sự chu đáo, chân thành, họ có thể hướng đến các công việc như luật sư, kiến trúc, sáng tạo nội dung hoặc nghệ thuật,…

Làm khảo sát định hướng nghề nghiệp Holland

Đây là một loại trắc nghiệm định hướng nghề nghiệp rất uy tín vì cho ra những kết quả khá chuẩn xác. Bạn chỉ tốn khoảng 15 – 25 phút để hoàn thành bài kiểm tra này. Theo nghiên cứu của nhà sáng tạo ra bài trắc nghiệm này – John Holland (nhà tâm lý học người Mỹ) thì các nhóm tính cách sẽ được chia thành 6 dạng khác nhau, bao gồm:

Nhóm kỹ thuật (Realistic): Đây là nhóm người thích làm việc với công cụ và máy móc, không phù hợp với các hoạt động giáo dục hay giao tiếp. Họ có kỹ năng thực hành chuyên sâu nên thường quan tâm đến các công việc truyền thống như sửa chữa, xây dựng hoặc nông nghiệp.
Nhóm nghiên cứu (Investigate): Người thuộc nhóm này thích suy nghĩ hơn hành động. Họ có kỹ năng phân tích tốt, tư duy logic nên thường thích làm những việc liên quan đến lý thuyết, nghiên cứu và tự học.
Nhóm nghệ thuật (Artistic): Nhóm người này cũng rất thích suy nghĩ nhưng thiên về hoạt động sáng tạo và lên ý tưởng. Họ không thích làm việc theo khuôn mẫu và coi trọng việc thể hiện bản thân nên dễ bộc lộ cảm xúc hơn người khác. Do đó, công việc phù hợp với nhóm người này thường liên quan đến nghệ thuật.
Nhóm xã hội (Social): Người thuộc nhóm này rất thích quan tâm và giúp đỡ người khác. Họ có năng khiếu về ngôn ngữ cũng như truyền đạt nên sẽ phù hợp với các công việc thuộc lĩnh vực hoạt động xã hội và cá nhân.
Nhóm quản trị (Engineer): Người thuộc nhóm này rất giỏi trong việc thuyết phục và chi phối người khác. Họ có kỹ năng lãnh đạo tốt, sự quyết đoán, tham vọng nên phù hợp với các hoạt động quản lý, tiếp thị và bán hàng.
Nhóm nghiệp vụ (Conventional): Người thuộc nhóm này thích làm việc với dữ liệu, ưu tiên các hoạt động cần sự chính xác, tuân thủ quy tắc và thời gian. Họ có kỹ năng trong việc lập kế hoạch, xử lý thông tin và thực hiện một cách bài bản, nhanh chóng.

Khảo sát định hướng nghề nghiệp Holland — *Định hướng nghề nghiệp Holland chia thành 6 nhóm tính cách khác nhau (Nguồn: Internet)*

Cập nhật xu hướng việc làm hiện nay

Việc định hướng nghề nghiệp dựa trên xu hướng phát triển việc làm hiện nay của thị trường sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về cơ hội tìm việc. Từ đó, bạn có thể chọn lựa được công việc phù hợp với thế mạnh, mục tiêu và sở thích của bản thân với tỷ lệ chọi thấp, giúp rút ngắn thời gian tìm việc. Đồng thời, nhờ việc cập nhật các ngành nghề đang phát triển mà bạn có thể tìm hiểu yêu cầu từ sớm để chuẩn bị những kỹ năng, kiến thức, kinh nghiệm cần thiết cho việc ứng tuyển thành công sau này.

Các bước để “khai sáng” định hướng nghề nghiệp trong tương lai cho học sinh

Dưới đây là các bước cơ bản giúp học sinh xây dựng định hướng nghề nghiệp đúng đắn trong tương lai.

Xác định sở thích/ sở trường/ điểm mạnh

Đầu tiên, để có định hướng nghề nghiệp chính xác thì bạn cần xác định được mong muốn và nguyện vọng của bản thân bằng việc trả lời các câu hỏi dưới đây:

Sở thích của bạn là gì?
Bạn có những thế mạnh nào?
Thiên hướng phát triển công việc của bạn là gì?
Mục tiêu công việc trong tương lai của bạn là gì?

Lắng nghe mong muốn, hiểu rõ thế mạnh, sở thích của bản thân sẽ giúp bạn chọn đúng ngành, đúng nghề, tránh trường hợp chạy theo xu hướng số đông. Vì hiện nay, tỷ lệ thất nghiệp và làm trái ngành do lựa chọn ngành nghề theo xu hướng số đông lên đến 80%. Đây là một con số đáng báo động bởi ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng cung ứng nhân lực.

Xác định định hướng nghề nghiệp bản thân — *Khám phá điểm mạnh, sở trường để chọn đúng ngành, đúng nghề (Nguồn: Internet)*

Tham khảo lời khuyên từ những người có kinh nghiệm

Trong trường hợp bạn chưa biết định hướng nghề nghiệp như thế nào thì cách tốt nhất là tham khảo ý kiến từ những người có kinh nghiệm. Vì họ đã từng trải qua giai đoạn phân vân này nên sẽ biết cách phân tích và đưa ra lời khuyên lựa chọn ngành nghề phù hợp với bạn. Ngoài ra, gia đình và giáo viên cũng là những người luôn đồng hành nên sẽ hiểu được phần nào tính cách, điểm mạnh và sở thích của bạn. Từ đó, họ sẽ đưa ra được hướng dẫn hữu ích giúp bạn lựa chọn được nghề nghiệp lý tưởng cho tương lai.

Bắt đầu tìm hiểu các ngành nghề

Bước tiếp theo trong việc xây dựng định hướng nghề nghiệp là dành thời gian tìm hiểu các công việc khác nhau trong xã hội để đa dạng sự lựa chọn cho bản thân. Vì có thể là trong cùng một lĩnh vực mà bạn yêu thích lại chia ra nhiều ngành nhỏ khác nhau.

Ví dụ bạn có niềm đam mê và năng khiếu về tiếng Anh. Tuy nhiên, khi chọn ngành nghề liên quan đến bộ môn này thì lại chia ra rất nhiều như tiếng Anh biên phiên dịch, tiếng Anh sư phạm, tiếng Anh đối ngoại,…

Tìm hiểu các ngành nghề — *Dành thời gian tìm hiểu các công việc khác nhau trong xã hội để đa dạng sự lựa chọn cho bản thân (Nguồn: Trường Quốc tế Bắc Mỹ SNA)*

Xem xét kỹ tính chất công việc có phù hợp với bản thân?

Đam mê một lĩnh vực hay theo đuổi công việc mơ ước là một điều tốt nhưng mỗi ngành nghề đều có tính chất và đặc thù riêng biệt. Ví dụ: Các công việc liên quan đến dịch vụ đòi hỏi nhân sự phải có sức khỏe, ngoại hình, kỹ năng giao tiếp tốt,… Do đó, bạn cần tìm hiểu và xem xét kỹ tính chất công việc trước khi theo đuổi. Nếu bản thân chưa đáp ứng được những tiêu chuẩn của công việc yêu thích thì nên dành thời gian để học tập và trau dồi thêm cho bản thân.

Cách tốt nhất là bạn nên dành thời gian để liệt kê những công việc mà bản thân yêu thích hoặc cảm thấy phù hợp. Sau đó, hãy lên danh sách các yêu cầu và tính chất của từng ngành nghề này để so sánh với những kỹ năng, tính cách, điểm mạnh mà bản thân có sẵn. Thông qua đó, bạn sẽ biết mình phù hợp nhất với ngành nghề nào và đầu tư, cần phát triển thêm những yếu tố gì cho bản thân.

Nâng cao các kỹ năng mềm

Sau khi đã định hướng nghề nghiệp thì việc nâng cao và phát triển kỹ năng mềm để hỗ trợ cho ngành nghề đó là một lựa chọn thông minh. Bởi vì để đạt được thành tựu nhất định trong công việc, ngoài kiến thức chuyên môn (chiếm 30%) thì còn lại sẽ phụ thuộc vào kinh nghiệm làm việc và kỹ năng mềm mà bạn có sẵn (chiếm 70%). Ngoài ra, nếu chưa tự tin vào thế mạnh của bản thân mềm thì bạn có thể đăng ký thêm các khóa học hoặc tham gia vào câu lạc bộ kỹ năng mềm để trau dồi và nâng cao trình độ.

*Nâng cao kỹ năng mềm cần thiết để giúp hỗ trợ cho định hướng nghề nghiệp trong tương lai (Nguồn: Trường Quốc tế Bắc Mỹ SNA)*

Chủ động trải nghiệm để hiểu rõ hơn về bản thân

Để có những trải nghiệm thực tiễn nhằm đánh giá bản thân có phù hợp với định hướng nghề nghiệp đã lựa chọn hay chưa thì bạn có thể tìm công việc liên quan đến ngành nghề này để làm thêm ngay khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Nếu không tìm được công việc liên quan đến ngành nghề đã chọn thì bạn có thể tìm kiếm những công việc có tính va chạm với xã hội để có cái nhìn đa dạng hơn. Bởi khi trải nghiệm nhiều vị trí công việc khác nhau sẽ giúp bạn khám phá rõ bản thân hơn để kịp thời có những sự điều chỉnh phù hợp cho định hướng tương lai.

Chương trình “Chinh phục đại học top đầu thế giới” tại SNA

SNA xây dựng lộ trình đến đại học (Pathway To University – PTU) dành cho sinh sinh từ lớp 9 đến lớp 12. Thông qua chương trình, học sinh khám phá sở thích bản thân, phát triển nhận thức và trau dồi những kỹ năng cần thiết làm nền tảng vững chắc trên con đường học tập đại học và làm việc trong tương lai. Mỗi lớp trong chương trình như những nấc thang để học sinh bắt đầu hành trình khám phá và tự tin chinh phục ước mơ, cụ thể:

Lớp 9: Khám phá bản thân và nghề nghiệp
Lớp 10: Thu hẹp lựa chọn nghề nghiệp và tìm hiểu yêu cầu đầu vào đại học.
Lớp 11: Chuẩn bị hành trang bước vào cánh cổng đại học và nghề nghiệp trong tương lai
Lớp 12: Hoàn tất hồ sơ và chuẩn bị bước vào đại học

PTU còn chú trọng phát triển toàn diện các kỹ năng cho học sinh, làm tiền đề vững chắc bước đến đại học và tự tin theo đuổi ước mơ.

Kỹ năng mềm: Quản lý thời gian, khả năng phục hồi, làm việc nhóm, và giao tiếp được rèn luyện qua các dự án nhóm, hoạt động lãnh đạo, và bài tập phản ánh.
Kỹ năng học thuật: Học sinh được nâng cao khả năng nghiên cứu, kỹ thuật viết bài luận, và chuẩn bị kiểm tra để đáp ứng yêu cầu đại học.
Kỹ năng thực tế: Các buổi hội thảo về tài chính cá nhân, xây dựng hồ sơ cá nhân, và sự kiện kết nối chuyên nghiệp giúp học sinh sẵn sàng cho thế giới thực.

Ngoài ra, chương trình còn lồng ghép các hoạt động trải nghiệm thực tế để học sinh hiểu rõ hơn về hành trình sắp tới. Gồm có:

Workshop Nghề Nghiệp và Diễn Giả Khách Mời: Học sinh có cơ hội lắng nghe trực tiếp từ các chuyên gia đến từ nhiều lĩnh vực khác nhau.
Phỏng Vấn Giả Định: Các buổi phỏng vấn giúp học sinh tự tin và học cách trình bày mục tiêu của bản thân một cách rõ ràng.
Hội Nghị Lãnh Đạo: Các hoạt động nhóm, cơ hội thuyết trình và các buổi thực hành quản lý căng thẳng chuẩn bị cho học sinh vai trò lãnh đạo.
Chuẩn Bị Bước Chuyển Tiếp: Các buổi hội thảo về quản lý ngân sách, thích nghi văn hóa, và quản lý căng thẳng giúp học sinh có kỹ năng sống độc lập.

Trường Quốc tế Bắc Mỹ SNA sẽ luôn cùng quý phụ huynh đồng hành cùng con trên hành trình chinh phục ước mơ và trở thành một nhà lãnh đạo tương lai. SNA tự hào khi là một trong những ngôi trường đạt ủy quyền giảng dạy chương trình IB toàn phần – chương trình học được công nhận toàn cầu, với 3 cấp độ Tiểu học IB PYP – Trung học IB MYP – Tú tài IB DP. Đặc biệt, tấm bằng IB DP (Bằng Tú Tài Quốc Tế) được các trường đại học hàng đầu thế giới đánh giá cao.

Ngoài ra, SNA mang đến một môi trường học tập đa văn hóa và mạng lưới toàn cầu. Học sinh sẽ được tiếp cận các chương trình ngôn ngữ gồm tiếng Anh, Tây Ban Nha, Pháp, Hàn Quốc, Trung Quốc,…tạo điều kiện giao tiếp hiệu quả và thiết lập mối quan hệ quốc tế trở thành công dân toàn cầu trong tương lai. Để biết thêm chi tiết về trường, phụ huynh hãy để lại thông tin bên dưới để được hỗ trợ tư vấn tất tần tật về trường nhé!

>>> Đăng ký nhận tư vấn ngay!

Hy vọng, bài viết trên đã đưa ra các thông tin hữu ích liên quan đến định hướng nghề nghiệp để giúp bạn có được lựa chọn công việc phù hợp trong tương lai. Ghé thăm website SNA để khám phá thật nhiều kiến thức bổ ích liên quan đến kinh nghiệm học tập và phát triển bản thân.